“Als je een vak geleerd hebt, ben je iemand”

“Als je een vak geleerd hebt, ben je iemand.” Met die stelling startte Jan Vervoort het webinar Hoe kun je beroepsonderwijs vormgeven? dat Partin op 16 februari organiseerde. De 33 deelnemers stelden elkaar vragen, deelden hun ervaringen en gaven tips. Beroepsonderwijs is vaak ‘the missing link’ is in het onderwijssysteem in landen in het globale zuiden en het zijn juist de Particuliere Initiatieven die beroepsonderwijs propageren, want ‘niet iedereen kan na de middelbare school naar de universiteit’ en ‘technische beroepen verdienen meer waardering’.

In landen in het globale zuiden zijn goede vakopleidingen op de vingers van een hand te tellen. En hoewel SDG 4 streeft naar gelijke toegang tot betaalbaar en kwaliteitsvol onderwijs waaronder technisch onderwijs is beroepsonderwijs voor politici en beleidsmakers geen of nauwelijks een aandachtsveld. Ook binnen de internationale samenwerking lijkt het een vergeten thema. Sommige Particuliere Initiatieven (PI) vullen die leegte en ondersteunen allerlei vormen van beroepsonderwijs.

Dat juist PI beroepsonderwijs propageren en opzetten is niet verwonderlijk. Onderwijs wordt gezien als een belangrijk onderwerp voor ontwikkeling. Zo begeleidt Yayasan Setetes Embun een kleuterschool in Indonesië, maar zag dat beroepsonderwijs nauwelijks aangeboden wordt. Daar wil de stichting iets aan doen. Want niet iedereen wil of kan na de middelbare school naar de universiteit, maar andere mogelijkheden voor een vervolgopleiding zijn er niet. En zonder vakmensen en dus vakonderwijs kan geen enkel land. Het zijn tenslotte de makers van morgen.

Vakmensen
Jan Vervoort (Hakuna Matata) lanceerde de stelling “Als je een vak geleerd hebt, ben je iemand, want dat geeft een goed gevoel van eigen waarde, je kunt je eigen leven inrichten, je eigen bedrijf beginnen en geld verdienen.” Na de inleiding door deze gepensioneerde leerkracht werd in groepen dieper ingegaan op de do’s and don’ts van het opzetten van vakscholen, studiebeurzen en samenwerking met lokale partners en overheden. De rode draad door de verschillende gesprekken is samen te vatten in 3 uitgangspunten: (her)kennen van behoefte aan vakkennis en de kansen op de arbeidsmarkt, het creëren van draagvlak onder de plaatselijke bevolking en lokaal eigenaarschap door zowel partnerorganisatie als overheidsinstanties.

Skills for life
Onder de deelnemers waren PI die al langer dan 10 jaar vakscholen runden, andere die net begonnen en sommige die dat van plan waren. In alle gevallen was de kwaliteit en de aansluiting op de plaatselijke behoefte belangrijk. Wat is de niche in de arbeidsmarkt en hoe kunnen de gediplomeerde vaklui kwaliteit leveren die onderscheidend is. Het curriculum moet daarop aansluiten. Een uitdaging op zich waar de vaak kleinschalige projecten niet voor terugdeinzen.

Naast technische vakken worden ook andere vakken aangeboden, zoals economie, boekhouding en bedrijfsmanagement. In sommige gevallen worden rollen doorbroken en nemen zogenaamde skills for life een prominente plaats in. Hierdoor wordt het zelfvertrouwen vergroot en krijgen de jongeren de keuze om verder te studeren, te werken of zelf een bedrijf te beginnen. Een erkend diploma geeft die meerwaarde. En naderhand de leerlingen blijven volgen. Dat is impact meten pur sang.

Learning and earning
Van de bouw van een school tot salarissen, van schoolgeld tot studiebeurzen, het kost allemaal geld. Wie financiert wat? Het vergt soms veel tijd om de overheid te overtuigen dat zij verantwoordelijk zijn voor het betalen van de lerarensalarissen. Maar ook de ouders en hun kinderen zelf moeten bijdragen. Het ‘gimme-gimme-handje’ zoals een van de deelnemers het noemde, hoeft niet altijd gevuld te worden. Zo wil de stichting Support 4 Ghanese Kids jongeren ondersteunen met studieleningen. Dat daar haken en ogen aan zitten maakt het een echte uitdaging, want die pot (waaruit die leningen komen) moet gevuld worden. Het liefst door lokale inleg. Omdat het vaak praktisch onderwijs is, is het een beproefde methode om de opbrengst van de verkoop van gemaakte producten of geleverde diensten van de leerlingen te investeren in de school. Een voorbeeld van learning and earning.

Zelfstandig
Uiteindelijk zal de lokale partner de vakschool overnemen, zoals de Lycée Technique à Boulsa in Burkina Faso. Deze technische school met meer dan 500 leerlingen, die de opleiding Elektrotechniek, Bouwkunde of Metaalbewerking volgen, wordt al sinds 2005 door de lokale staf zelfstandig geleid. Een mooi voorbeeld van Stichting Hakuna Matata.

Tot slot vatte Jan Vervoort de dynamiek van de gesprekken samen. “Het is een aarzelend begin geweest. Het moest even loskomen.” Maar voegt hij toe: “Ik had niet verwacht dat we met zoveel mensen zouden zijn. Het is heel fijn dat Partin het mogelijk maakt om elkaar op deze manier te ontmoeten.”

 

Tekst: Yvonne van Driel
Foto: Hakuna Matata (Burkina Faso)

Dit was een eerste Partinwebinar. De volgende webinar heeft als thema Gezinsgerichte zorg. Binnenkort meer informatie op deze site hierover.