Onderzoeksrapport vrijwilligersreizen naar ‘weeshuizen’ verschenen

Op 14 januari stuurde de minister van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking, Sigrid Kaag, een kamerbrief over het onderzoeksrapport naar de omvang van vrijwilligersreizen vanuit Nederland naar residentiële zorginstellingen voor kinderen. Better Care Network Nederland las het rapport en meent: ‘Het rapport geeft ons als sector genoeg stof tot nadenken, en de overheid ook. Hoog tijd voor beide om die handschoen op te pakken.’ En Partin kan daar een rol in spelen.

Omvang
Op jaarbasis reizen vermoedelijk enkele honderden vrijwilligers via reisorganisaties of gespecialiseerde aanbieders een vrijwilligersreis naar een residentiële zorginstelling. Dat staat in de eindrapportage ‘Onderzoek omvang vrijwilligersreizen vanuit Nederland naar residentiële zorginstellingen voor kinderen: rollen, verantwoordelijkheden en handelingsperspectief’.

Particuliere initiatieven vormen veruit de grootste categorie die vanuit Nederland actief zijn in het organiseren van vrijwilligersreizen naar residentiële projecten voor kinderen in lage- en midden inkomenslanden. Om hoeveel vrijwilligers het gaat is echter niet vast te stellen, mede omdat er slecht zicht is op deze particuliere initiatieven en omdat het aantal vrijwilligers per jaar sterk kan fluctueren. Wel neemt het aantal de laatste jaren af, waarschijnlijk door de maatschappelijke discussie hierover.

Effecten
Het onderzoek identificeert belangrijke negatieve effecten: het onnodig in stand houden van residentiële zorginstellingen voor kinderen, het aanwakkeren van een aanbod van ‘wezen’, het gevaar voor kinderhandel, hechtingsproblematiek, onprofessionele zorg, het gevaar voor misbruik, de instandhouding van neokoloniale verhoudingen en denkbeelden en de verstoring van de lokale arbeidsmarkt.

Oorzaken
Volgens het onderzoek vormt het ontstaan en de instandhouding van residentiele instellingen voor kinderen onderdeel van een complex samenspel tussen het ‘aanbod’ en de ‘vraag’ naar residentiële zorg. Hierbij spelen factoren als chronische armoede, structurele achterstelling alsmede het koloniale verleden en het feit dat het bestaan van residentiële instellingen het gebruik ervan stimuleert een rol.

Handelingsperspectief
De onderzoekers stellen een aantal gerichte beleidsmaatregelen voor, o.a. met betrekking tot de ANBI status, voorwaarden bij de inschrijving bij de Kamer van Koophandel en een Verklaring Omtrent Gedrag van de vrijwilligers. Wat de sector betreft, stelt het onderzoek o.a. een keurmerk voor aanbieders voor. Bovendien zien de onderzoekers een rol voor Partin, de brancheorganisatie voor particuliere initiatieven in ontwikkelingssamenwerking, bij kennisuitwisseling en dialoog. Het kabinet neemt deze laatste aanbeveling over.

Achtergrond
Na aanleiding van de initiatiefnota ‘Een goede bedoeling is niet altijd een goed idee: een voorstel tot bestrijding van weeshuistoerisme’ en het debat daarover zegde minister Kaag in 2019 een onderzoek naar deze problematiek toe. Het onderzoek werd uitgevoerd door Ecorys in samenwerking met Bureau Beke en de Radboud Universiteit. Lees hier het gehele rapport.

Bron: Rijksoverheid; Better Care Network Netherlands
Foto: Macheo Children’s Organization/ConnysFoto (Kenia)