ALTERNATIEVE ZORG VOOR KWETSBARE KINDEREN

VAN WEESHUIS NAAR FAMILIEGERICHTE ZORG 

“Mama. Had jij dit ooit durven dromen?” Eva kijkt naar het bezwete hoofd van haar zoon Josia, die even uitrust van het houtsprokkelen waarmee ze samen bezig zijn. “Vorig jaar zat ik nog in het gezinshuis van Tan-Kids in Dar es Salaam en nu woon ik weer bij jou en bij Joseph en Justina. Ik ben zó ontzettend blij!” En voordat Eva kan antwoorden is Josia al weer verdwenen met een grote stapel hout. Eva lacht in zichzelf. Want ja, natuurlijk is ook zij blij, al mist ze haar overleden man nog elke dag.

Zo begint het verhaal Nergens beter dan thuis van Tan-kids. De social workers van Tan-kids hielp deze familie met maatwerk om Josia weer thuis te kunnen laten wonen nadat het gezin in inkomen achteruit ging door de dood van de vader. Tan-kids heeft dit programma Family Based Child Care verder uitgewerkt. En deze stichting staat niet alleen. Veel kleine goede doelen slaan de weg in om wees- of straatkinderen een veilige thuis te bieden. Want opgroeien in een gezin is essentieel voor de ontwikkeling van kinderen.

Ondersteunt uw stichting ook kwetsbare kinderen en bent u op zoek naar alternatieven voor grootschalige opvang. Deze toolkit helpt u daarbij.

Waarom is opgroeien in een gezin essentieel voor de ontwikkeling van een kind?

Wat is het belang van het kind?
Voor kinderen is het van groot belang dat zij in een veilig en liefdevol gezin opgroeien. Dat moet dan ook altijd het doel zijn. Armoede mag nooit de reden zijn om kinderen en ouders van elkaar te scheiden. Uiteraard kan residentiële zorg een uitkomst zijn in individuele situaties om het gewenste doel te bereiken bijvoorbeeld bij een acute crisissituatie of bij een kind dat alleen op de vlucht is , maar idealiter is deze vorm van zorg van tijdelijke aard. Residentiële zorg dient gericht te zijn op het bereiken van gezinszorg en/of familiehereniging.

Wat is goede alternatieve zorg wanneer ouders niet voor hun kind kan zorgen?
• Familiehereniging staat voorop (waar mogelijk, passend en veilig) als het gaat om uithuisgeplaatste en/of weggelopen kinderen. Indien armoede de reden is voor uithuisplaatsing, dient er gekeken te worden naar mogelijkheden om het gezin financieel te steunen.

• Als familiehereniging niet mogelijk is, is een vervangende vorm van zorg door familieleden, door de gemeenschap of gast/pleegouders de eerste keus.

• Erop toezien dat residentiële zorg zo min mogelijk en alleen tijdelijk wordt ingezet. Indien noodzakelijk, dan moet deze plaatsvinden in een kleinschalige, kindvriendelijke en veilige omgeving.

• Het inzetten van professionele begeleiders in plaats van ongeschoolde, tijdelijke krachten of vrijwilligers.

• De zorg moet aansluiten bij de ontwikkeling en het belang van het kind. Het kind moet bijvoorbeeld zo dicht mogelijk bij zijn of haar woonplaats worden geplaatst.

• Broertjes en zusjes mogen niet gescheiden van elkaar worden, tenzij dat in het belang van de kinderen is.

• De beslissing om een kind alternatieve zorg te bieden, moet in het belang van het kind zijn en deze beslissing moet worden genomen aan de hand van een zorgvuldige procedure waarin het kind een stem heeft en gehoord moet worden.

De basis voor al deze principes is te vinden in de Richtlijnen voor de Alternatieve zorg, opgesteld door de Verenigde Naties. In het handboek Moving Forward vindt u een uitwerking van deze richtlijnen voor de praktijk

Hier kunt u ook meer lezen over wat vormen van goede zorg zijn.

Meer weten over de VN Richtlijnen voor Alternatieve Zorg?
– In mei en oktober start meestal een (kosteloze) online training over de VN Richtlijnen voor Alternatieve Zorg op www.futurelearn.com
– Neem een abonnement op de nieuwsbrief van het internationale Better Care Network en Better Care Network Netherlands voor een maandelijkse update over nieuwe onderzoeken, praktijkvoorbeelden, bijeenkomsten, webinars en richtlijnen.
– Volg kosteloos de online training over transitie naar familiegerichte zorg van Faith to Action.
– Bestel kosteloos het boekje Kinderen zonder thuis via info@bettercarenetwork.nl , of download het boekje hier.

Van weeshuis naar familiegerichte zorg?
Ondersteunt uw stichting een wees- of kindertehuis en denk u over omvorming naar familiegerichte zorg? Neem gerust contact op met BCNN of Wilde Ganzen voor een kennismakingsgesprek.

Vrijwilligerswerk of stage in weeshuizen?
Jaarlijks reizen duizenden vrijwilligers en stagiairs af naar weeshuizen met de bedoeling om kinderen die daar wonen te helpen. Zo op het eerste gezicht lijkt dat een mooi idee, maar in werkelijkheid kan dat schadelijk zijn voor (wees)kinderen. Veel kinderen houden hechtings- en ontwikkelingsproblemen over aan de steeds wisselende, tijdelijke en vaak ongekwalificeerde vrijwilligers. Daarnaast is het zo dat veel kinderen in deze tehuizen geen wees zijn. Gemiddeld 80% heeft een levende ouder of andere familieleden die voor het hen zou kunnen zorgen.

Doe voor u vertrekt de vrijwilligerstest: Wees wijs!

Meer weten? Kijk op de website StopWeeshuisToerisme.

En wilt u weten welk wetenschappelijk bewijs er is voor de schade die veel kinderen oplopen in residentiële zorg? Lees dan hier de artikelreeks in The Lancet (2020).